फ़ंगल इन्फेक्शन वर काही माहिती.....

 

फंगल इन्फेक्शन (बुरशीजन्य संसर्ग) ही एक सामान्य समस्या आहे जी बुरशीमुळे होते. ही बुरशी आपल्या आजूबाजूच्या वातावरणात असते आणि शरीराच्या विविध भागांना जसे की त्वचा, नखे आणि केसांना संक्रमित करू शकते.

फंगल इन्फेक्शन कशामुळे होते?

 

◾फंगल इन्फेक्शन होण्याची अनेक कारणे आहेत:

 

उष्ण आणि दमट वातावरण: बुरशीला वाढण्यासाठी उबदार आणि ओलसर वातावरण आवडते. त्यामुळे अशा वातावरणात फंगल इन्फेक्शन होण्याची शक्यता जास्त असते, विशेषतः पावसाळ्यात.

 ओले कपडे घालणे: ओले कपडे जास्त वेळ घातल्याने त्वचेवर बुरशी वाढू शकते.

 घाम: ज्यांना जास्त घाम येतो त्यांना फंगल इन्फेक्शन होण्याची शक्यता जास्त असते.

 कमजोर रोगप्रतिकारशक्ती: ज्या लोकांची रोगप्रतिकारशक्ती कमजोर असते, त्यांना फंगल इन्फेक्शनचा धोका अधिक असतो.

 वैयक्तिक स्वच्छतेची काळजी न घेणे: योग्य स्वच्छतेचा अभाव हे देखील एक महत्त्वाचे कारण आहे.

 घट्ट शूज किंवा कपडे घालणे: यामुळे त्वचेला हवा लागत नाही आणि घाम जमा होऊन बुरशी वाढते.

 मधुमेह (डायबिटीज): मधुमेहाच्या रुग्णांना फंगल इन्फेक्शनचा धोका जास्त असतो.

 संक्रमित व्यक्तीच्या वस्तू वापरणे: संक्रमित व्यक्तीचे कपडे, टॉवेल किंवा इतर वस्तू वापरल्याने हा आजार इतरांना पसरू शकतो.

 स्टिरॉइड क्रीमचा वापर: काहीवेळा डॉक्टरांच्या सल्ल्याशिवाय स्टिरॉइड क्रीम वापरल्याने इन्फेक्शन वाढू शकते.

 

◾फंगल इन्फेक्शनची लक्षणे:

 फंगल इन्फेक्शनची काही सामान्य लक्षणे खालीलप्रमाणे आहेत:

  * त्वचेला खाज सुटणे.

  * त्वचेवर लाल रंगाचे गोल चट्टे येणे (उदा. दाद किंवा रिंगवर्म).

  * त्वचेतून पांढऱ्या रंगाचा पदार्थ निघणे (उदा. यीस्ट इन्फेक्शनमध्ये).

  * त्वचेला भेगा पडणे किंवा फटी पडणे.

  * जळजळ होणे.

  * सतत केस गळणे (टाळूवरील फंगल इन्फेक्शनमध्ये).

  * नखांचा रंग बदलणे किंवा नखे जाड होणे (नखांच्या बुरशीमध्ये)

.

 ◾फंगल इन्फेक्शनचे प्रकार:

 

फंगल इन्फेक्शनचे काही मुख्य प्रकार:

 ऍथलीट्स फूट (Athletes Foot): हा पायांवर होणारा सामान्य बुरशीजन्य संसर्ग आहे, ज्यात खाज सुटणे, जळजळ होणे आणि त्वचेला भेगा पडणे ही लक्षणे दिसतात.

 दाद (Ringworm): हा अत्यंत संसर्गजन्य बुरशीजन्य संसर्ग आहे जो त्वचा, टाळू आणि नखांना प्रभावित करतो. यात लाल, गोलाकार पुरळ आणि खवलेयुक्त त्वचा दिसते.

 जॉक इच (Jock Itch): हा जांघेच्या भागात होणारा संसर्ग आहे, ज्यात खाज सुटते आणि लालसरपणा येतो.

 कँडिडा इन्फेक्शन (Candidiasis): हे यीस्ट (कँडिडा) मुळे होते आणि तोंडाच्या आत (थ्रश), योनीमार्गात किंवा त्वचेच्या पटलांमध्ये होऊ शकते.

 

◾फंगल इन्फेक्शनवर उपचार आणि घरगुती उपाय:

 फंगल इन्फेक्शनवर उपचार करण्यासाठी डॉक्टर अँटीफंगल क्रीम, पावडर किंवा गोळ्या देतात. पण काही घरगुती उपाय देखील फायदेशीर ठरू शकतात:

 स्वच्छता: संक्रमित भाग साबण आणि पाण्याने दिवसातून दोनदा स्वच्छ करा. यामुळे संसर्ग पसरण्यापासून रोखण्यास मदत होईल.

 कोरडे ठेवा: त्वचा नेहमी कोरडी ठेवा, विशेषतः आंघोळीनंतर. ओलसर ठिकाणी बुरशी वाढते.

 मोकळे कपडे: सैल आणि सुती कपडे वापरा जेणेकरून त्वचेला हवा मिळेल.

 लसूण: लसूण ठेचून ऑलिव्ह ऑइलमध्ये पेस्ट करून संक्रमित भागावर लावा. लसूणमध्ये अँटीफंगल गुणधर्म असतात.

 हळद: हळदीचा लेप पाण्यात भिजवून संक्रमित भागावर लावा. हळदीमध्ये अँटीफंगल आणि अँटी-इंफ्लेमेटरी गुणधर्म असतात.

 कडुलिंब: कडुलिंबाच्या पानांची पेस्ट बनवून खाज येणाऱ्या ठिकाणी लावल्याने इन्फेक्शन कमी होण्यास मदत होते.

 कोरफड (Aloe Vera): कोरफडीचे जेल त्वचेला शांत करते आणि बरे होण्यास मदत करते.

 खोबरेल तेल: खोबरेल तेल बाधित भागावर लावल्याने खाज सुटणे आणि जळजळीपासून आराम मिळतो.

 ऍपल सायडर व्हिनेगर (Apple Cider Vinegar): व्हिनेगर आणि पाणी समान प्रमाणात मिसळून कापसाच्या बॉलने लावा. यामुळे त्वचेचा पीएच संतुलित राहतो आणि बुरशीची वाढ रोखण्यास मदत होते.

 

संकलन-

निसर्ग उपचार तज्ञ

डॉ. प्रमोद ढेरे, पिंपरी-चिंचवड, पुणे.

आरोग्यविषयक व्याख्याते व लेखक